ਵਾ ਮੇਰੇ ਵਤਨ - ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕ਼ਮਤ (ਅਨੁਵਾਦ - ਫੈਜ਼)

ਓ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ! ਓ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ! ਓ ਮੇਰੇ ਵਤਨ !

ਮੇਰੇ ਸਰ ਪਰ ਵੋ ਟੋਪੀ ਨਾ ਰਹੀ

ਜੋ ਤੇਰੇ ਦੇਸ ਸੇ ਲਾਇਆ ਥਾ

ਪਾਓਂ ਮੇਂ ਅਬ ਵੋ ਜੂਤੇ ਭੀ ਨਹੀਂ

ਵਾਕਿਫ਼ ਥੇ ਜੋ ਤੇਰੀ ਰਾਹੋਂ ਸੇ

ਮੇਰਾ ਆਖ਼ਿਰੀ ਕੁਰਤਾ ਚਾਕ ਹੂਆ

ਤੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਂ ਜੋ ਸਿਲਵਾਇਆ ਥਾ

ਅਬ ਤੇਰੀ ਝਲਕ

ਬਸ ਉੜਤੀ ਹੁਈ ਰੰਗਤ ਹੈ ਮੇਰੇ ਬਾਲੋਂ ਕੀ

ਯਾ ਝੁਰਰੀਯਾਂ ਮੇਰੇ ਮਾਥੇ ਪਰ

ਯਾ ਮੇਰਾ ਟੂਟਾ ਹੂਆ ਦਿਲ ਹੈ

ਵਾ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ! ਵਾ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ! ਵਾ ਮੇਰੇ ਵਤਨ !

ਵੀਰਾ ਕੇ ਨਾਮ - ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕ਼ਮਤ (ਅਨੁਵਾਦ - ਫੈਜ਼)

ਉਸਨੇ ਕਹਾ ਆਓ,

ਉਸਨੇ ਕਹਾ ਠਹਰੋ,

ਮੁਸਕਾਓ ਕਹਾ ਉਸ ਨੇ

ਮਰ ਜਾਓ ਕਹਾ ਉਸ ਨੇ

ਮੈਂ ਆਇਆ,

ਮੈਂ ਠਹਿਰ ਗਇਆ,

ਮੁਸਕਾਇਆ

ਔਰ ਮਰ ਭੀ ਗਇਆ

(ਵੀਰਾ=ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕਮਤ ਦੀ ਰੂਸੀ ਪਤਨੀ)

ਜ਼ਿੰਦਾਂ ਸੇ ਏਕ ਖ਼ਤ - ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕ਼ਮਤ (ਅਨੁਵਾਦ - ਫੈਜ਼)

ਮੇਰੀ ਜਾਂ ਤੁਝਕੋ ਬਤਲਾਊਂ ਬਹੁਤ ਨਾਜ਼ੁਕ ਯੇਹ ਨੁਕਤਾ ਹੈ

ਬਦਲ ਜਾਤਾ ਹੈ ਇਨਸਾਂ ਜਬ ਮਕਾਂ ਉਸਕਾ ਬਦਲਤਾ ਹੈ

ਮੁਝੇ ਜ਼ਿੰਦਾਂ ਮੇਂ ਪਿਆਰ ਆਨੇ ਲਗਾ ਹੈ ਅਪਨੇ ਖ਼ਵਾਬੋਂ ਪਰ

ਜੋ ਸ਼ਬ ਕੋ ਨੀਂਦ ਅਪਨੇ ਮੇਹਰਬਾਂ ਹਾਥੋਂ ਸੇ

ਵਾ ਕਰਤੀ ਹੈ ਦਰ ਉਸਕਾ

ਤੋ ਆ ਗਿਰਤੀ ਹੈ ਹਰ ਦੀਵਾਰ ਉਸਕੀ ਮੇਰੇ ਕਦਮੋਂ ਪਰ

ਮੈਂ ਐਸੇ ਗ਼ਰਕ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੂੰ ਉਸ ਦਮ ਅਪਨੇ ਖ਼ਾਬੋਂ ਮੇਂ 

ਕਿ ਜੈਸੇ ਇਕ ਕਿਰਨ ਠਹਰੇ ਹੁਏ ਪਾਨੀ ਪੇ ਗਿਰਤੀ ਹੈ

ਮੈਂ ਇਨ ਲਮਹੋਂ ਮੇਂ ਕਿਤਨਾ ਸਰ ਖ਼ੁਸ਼-ਓ-ਦਿਲਸ਼ਾਦ ਫਿਰਤਾ ਹੂੰ

ਜਹਾਂ ਕੀ ਜਗਮਗਾਤੀ ਵੁਸਅਤੋਂ ਮੇਂ ਕਿਸ ਕ਼ਦਰ ਆਜ਼ਾਦ ਫਿਰਤਾ ਹੂੰ

ਜਹਾਂ ਦਰਦ-ਓ-ਅਲਮ ਕਾ ਨਾਮ ਹੈ ਕੋਈ ਨ ਜ਼ਿੰਦਾਂ ਹੈ

"ਤੋ ਫਿਰ ਬੇਦਾਰ ਹੋਨਾ ਕਿਸ ਕਦਰ ਤੁਮ ਪਰ ਗਰਾਂ ਹੋਗਾ"

ਨਹੀਂ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਮੇਰੀ ਜਾਂ ਮੇਰਾ ਯੇਹ ਕਿੱਸਾ ਹੈ

ਮੈਂ ਅਪਨੇ ਅਜ਼ਮ-ਓ-ਹਿੰਮਤ ਸੇ

ਵਹੀ ਕੁਛ ਬਖ਼ਸ਼ਤਾ ਹੂੰ ਨੀਂਦ ਕੋ ਜੋ ਉਸ ਕਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ

(ਸਰਖ਼ੁਸ਼-ਓ-ਦਿਲਸ਼ਾਦ=ਖ਼ੁਸ਼ਦਿਲ, ਵੁਸਅਤ=ਫੈਲਾਅ,

ਜ਼ਿੰਦਾਂ=ਜੇਲ, ਬੇਦਾਰ=ਜਾਗਣਾ, ਗਰਾਂ=ਭਾਰੀ, ਅਜ਼ਮ=ਸੰਕਲਪ)

ਜੀਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ਮਰਨਾ - ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕ਼ਮਤ (ਅਨੁਵਾਦ - ਫੈਜ਼)

ਜੀਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ਮਰਨਾ

ਯੇ ਕੈਸੀ ਸਆਦਤ ਹੈ

ਮਰਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ਜੀਨਾ

ਯੇ ਕੈਸੀ ਹਿਮਾਕਤ ਹੈ

ਅਕੇਲੇ ਜੀਓ

ਏਕ ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਤਨ ਕੀ ਤਰਹ

ਔਰ ਮਿਲਕਰ ਜੀਓ 

ਏਕ ਬਨ ਕੀ ਤਰਹ

ਹਮਨੇ ਉਮੀਦ ਕੇ ਸਹਾਰੇ

ਟੂਟਕਰ ਯੂੰ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀ ਹੈ

ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਮਨੇ ਆਸ਼ਿਕੀ ਕੀ ਹੈ

(ਸਆਦਤ=ਨੂਰ, ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ=ਸਰੂ)

ਆਜ ਸ਼ਬ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ

ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਂਖ ਸੇ ਦੂਰ ਤਿਲਸਮਾਤ ਕੇ ਦਰ ਵਾ ਹੈਂ ਕਈ
ਖ਼ਵਾਬ-ਦਰ-ਖ਼ਵਾਬ ਮਹੱਲਾਤ ਕੇ ਦਰ ਵਾ ਹੈਂ ਕਈ
ਔਰ ਮਕੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
"ਕੋਈ ਨਗ਼ਮਾ ਕੋਈ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਕੋਈ ਕਾਫ਼ਿਰ-ਸੂਰਤ"
ਕੋਈ ਉੱਮੀਦ ਕੋਈ ਆਸ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਸੂਰਤ
ਕੋਈ ਗ਼ਮ ਕੋਈ ਕਸਕ ਕੋਈ ਸ਼ਕ ਕੋਈ ਯਕੀਂ
ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਤੁਮ ਅਗਰ ਹੋ ਤੋ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਹੋ ਯਾ ਦੂਰ ਹੋ ਤੁਮ
ਹਰ ਘੜੀ ਸਾਯਾਗਰੇ-ਖ਼ਾਤਿਰੇ-ਰੰਜੂਰ ਹੋ ਤੁਮ
ਔਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਤੋ ਕਹੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ

ਆਜ ਇਕ ਹਰਫ਼ ਕੋ ਫਿਰ

(੧)

ਆਜ ਇਕ ਹਰਫ਼ ਕੋ ਫਿਰ ਢੂੰਢਤਾ ਫਿਰਤਾ ਹੈ ਖ਼ਯਾਲ
ਮਧ-ਭਰਾ ਹਰਫ਼ ਕੋਈ ਜ਼ਹਰ-ਭਰਾ ਹਰਫ਼ ਕੋਈ
ਦਿਲਨਸ਼ੀਂ ਹਰਫ਼ ਕੋਈ ਕਹਰ-ਭਰਾ ਹਰਫ਼ ਕੋਈ
ਹਰਫ਼ੇ-ਉਲਫ਼ਤ ਕੋਈ ਦਿਲਦਾਰੇ-ਨਜ਼ਰ ਹੋ ਜੈਸੇ
ਜਿਸਸੇ ਮਿਲਤੀ ਹੈ ਨਜ਼ਰ ਬੋਸਾ-ਏ-ਲਬ ਕੀ ਸੂਰਤ
ਇਤਨਾ ਰੌਸ਼ਨ ਕਿ ਸਰੇ-ਮੌਜਾ-ਏ-ਜ਼ਰ ਹੋ ਜੈਸੇ
ਸੋਹਬਤੇ-ਯਾਰ ਮੇਂ ਆਗ਼ਾਜ਼ੇ-ਤਰਬ ਕੀ ਸੂਰਤ
ਹਰਫ਼ੇ-ਨਫ਼ਰਤ ਕੋਈ ਸ਼ਮਸ਼ੀਰੇ-ਗ਼ਜ਼ਬ ਹੋ ਜੈਸੇ
ਤਾ-ਅਬਦ ਸ਼ਹਰੇ-ਸਿਤਮ ਜਿਸਸੇ ਤਬਹ ਹੋ ਜਾਯੇਂ
ਇਤਨਾ ਤਾਰੀਕ ਕਿ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਕੀ ਸ਼ਬ ਹੋ ਜੈਸੇ
ਲਬ ਪੇ ਲਾਊਂ ਤੋ ਮੇਰੇ ਹੋਂਠ ਸਿਯਹ ਹੋ ਜਾਯੇਂ

(੨)

ਆਜ ਹਰ ਸੁਰ ਸੇ ਹਰ ਇਕ ਰਾਗ ਕਾ ਨਾਤਾ ਟੂਟਾ
ਢੂੰਢਤੀ ਫਿਰਤੀ ਹੈ ਮੁਤਰਿਬ ਕੋ ਫਿਰ ਉਸਕੀ ਆਵਾਜ਼
ਜੋਸ਼ਿਸ਼ੇ-ਦਰਦ ਸੇ ਮਜਨੂੰ ਕੇ ਗਰੇਬਾਂ ਕੀ ਤਰਹ
ਆਜ ਹਰ ਮੌਜ ਹਵਾ ਸੇ ਹੈ ਸਵਾਲੀ ਖ਼ਿਲਕਤ
ਲਾ ਕੋਈ ਨਗ਼ਮਾ ਕੋਈ ਸੌਤ ਤੇਰੀ ਉਮਰ ਦਰਾਜ਼
ਨੌਹਾ-ਏ-ਗ਼ਮ ਹੀ ਸਹੀ ਸ਼ੋਰੇ-ਸ਼ਹਾਦਤ ਹੀ ਸਹੀ
ਸੂਰੇ-ਮਹਸ਼ਰ ਹੀ ਸਹੀ ਬਾਂਗੇ-ਕਯਾਮਤ ਹੀ ਸਹੀ

(ਆਗ਼ਾਜ਼ੇ-ਤਰਬ=ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ਤਾ-ਅਬਦ=ਸਦਾ ਲਈ,
ਖ਼ਿਲਕਤ=ਦੁਨੀਆਂ, ਸੌਤ=ਕੋਰੜਾ, ਸੂਰੇ-ਮਹਸ਼ਰ=ਤੁਰਹੀ ਵਾਜਾ
ਜੋ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਵੱਜੇਗਾ, ਬਾਂਗੇ-ਕਯਾਮਤ=ਕਿਆਮਤ ਦੀ
ਆਵਾਜ਼)

ਆਖ਼ਿਰੀ ਖ਼ਤ

ਵਹ ਵਕਤ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਜਬ ਦਰਦ ਸੇ ਰੁਕ ਜਾਯੇਂਗੀ ਸਬ ਜ਼ੀਸਤ ਕੀ ਰਾਹੇਂ
ਔਰ ਹਦ ਸੇ ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਯੇਗਾ ਅੰਦੋਹ-ਏ-ਨਿਹਾਨੀ
ਥਕ ਜਾਯੇਂਗੀ ਤਰਸੀ ਹੁਈ ਨਾਕਾਮ ਨਿਗਾਹੇਂ
ਛਿਨ ਜਾਯੇਂਗੇ ਮੁਝਸੇ ਮਿਰੇ ਆਂਸੂ, ਮਿਰੀ ਆਹੇਂ
ਛਿਨ ਜਾਯੇਗੀ ਮੁਝਸੇ ਮਿਰੀ ਬੇਕਾਰ ਜਵਾਨੀ

ਸ਼ਾਯਦ ਮਿਰੀ ਉਲਫ਼ਤ ਕੋ ਬਹੁਤ ਯਾਦ ਕਰੋਗੀ
ਅਪਨੇ ਦਿਲ-ਏ-ਮਾਸੂਮ ਕੋ ਨਾਸ਼ਾਦ ਕਰੋਗੀ
ਆਓਗੀ ਮਿਰੀ ਗੋਰ ਪੇ ਤੁਮ ਅਸ਼ਕ ਬਹਾਨੇ
ਨੌਖ਼ੇਜ਼ ਬਹਾਰੋਂ ਕੇ ਹਸੀਂ ਫੂਲ ਚੜ੍ਹਾਨੇ

ਸ਼ਾਯਦ ਮਿਰੀ ਤੁਰਬਤ ਕੋ ਭੀ ਠੁਕਰਾਕੇ ਚਲੋਗੀ
ਸ਼ਾਯਦ ਮਿਰੀ ਬੇ-ਸੂਦ ਵਫ਼ਾਓਂ ਪੇ ਹੰਸੋਗੀ
ਇਸ ਵਜ਼ਏ-ਕਰਮ ਕਾ ਭੀ ਤੁਮਹੇਂ ਪਾਸ ਨ ਹੋਗਾ
ਲੇਕਿਨ ਦਿਲ-ਏ-ਨਾਕਾਮ ਕਾ ਏਹਸਾਸ ਨ ਹੋਗਾ

ਅਲਕਿੱਸਾ ਮਆਲ-ਏ-ਗ਼ਮ-ਏ-ਉਲਫ਼ਤ ਪੇ ਹੰਸੋ ਤੁਮ
ਯਾ ਅਸ਼ਕ ਬਹਾਤੀ ਰਹੋ ਫ਼ਰਿਯਾਦ ਕਰੋ ਤੁਮ
ਮਾਜ਼ੀ ਪੇ ਨਦਾਮਤ ਹੋ ਤੁਮਹੇਂ ਯਾ ਕਿ ਮਸਰਰਤ
ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਪੜਾ ਸੋਯੇਗਾ ਵਾਮਾਂਦਾ-ਏ-ਉਲਫ਼ਤ

(ਜ਼ੀਸਤ=ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਅੰਦੋਹ-ਏ-ਨਿਹਾਨੀ=ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਤੂਫ਼ਾਨ,
ਨੌਖ਼ੇਜ਼=ਨਵੀਆਂ, ਤੁਰਬਤ=ਕਬਰ, ਪਾਸ=ਧਿਆਨ, ਮਆਲ-ਏ-ਗ਼ਮ-
ਏ-ਉਲਫ਼ਤ=ਪਿਆਰ ਦੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਨਤੀਜਾ, ਮਾਜ਼ੀ=ਭੂਤਕਾਲ, ਨਦਾਮਤ=
ਸ਼ਰਮ, ਮਸਰਰਤ=ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਵਾਮਾਂਦਾ=ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ)