ਗਰਮੀ-ਏ-ਸ਼ੌਕੇ-ਨਜ਼ਾਰਾ ਕਾ ਅਸਰ ਤੋ ਦੇਖੋ

ਗਰਮੀ-ਏ-ਸ਼ੌਕੇ-ਨਜ਼ਾਰਾ ਕਾ ਅਸਰ ਤੋ ਦੇਖੋ
ਗੁਲ ਖਿਲੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਵਹ ਸਾਯ-ਏ ਦਰ ਤੋ ਦੇਖੋ

ਐਸੇ ਨਾਦਾਂ ਭੀ ਨ ਥੇ ਜਾਂ ਸੇ ਗੁਜ਼ਰਨੇਵਾਲੇ

ਨਾਸੇਹੋ, ਪੰਦਗਰੋ, ਰਾਹਗੁਜ਼ਰ ਤੋ ਦੇਖੋ

ਵਹ ਤੋ ਵਹ ਹੈ, ਤੁਮਹੇਂ ਹੋ ਜਾਯੇਗੀ ਉਲਫ਼ਤ ਮੁਝਸੇ

ਇਕ ਨਜ਼ਰ ਤੁਮ ਮਿਰਾ ਮਹਬੂਬੇ-ਨਜ਼ਰ ਤੋ ਦੇਖੋ

ਵੋ ਜੋ ਅਬ ਚਾਕ ਗਰੇਬਾਂ ਭੀ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ ਹੈਂ

ਦੇਖਨੇਵਾਲੋ, ਕਭੀ ਉਨਕਾ ਜਿਗਰ ਤੋ ਦੇਖੋ

ਦਾਮਨੇ-ਦਰਦ ਕੋ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਬਨਾ ਰੱਖਾ ਹੈ

ਆਓ, ਇਕ ਦਿਨ ਦਿਲੇ-ਪੁਰਖ਼ੂੰ ਕਾ ਹੁਨਰ ਤੋ ਦੇਖੋ

ਸੁਬਹ ਕੀ ਤਰਹ ਝਮਕਤਾ ਹੈ ਸ਼ਬੇ-ਗ਼ਮ ਕਾ ਉਫ਼ਕ,

'ਫ਼ੈਜ਼' ਤਾਬੰਦਗੀ-ਏ-ਦੀਦਾ-ਏ-ਤਰ ਤੋ ਦੇਖੋ

ਮਿੰਟਗੁਮਰੀ ਜੇਲ ੪ ਮਾਰਚ, ੧੯੫੫

(ਨਾਸੇਹੋ, ਪੰਦਗਰੋ=ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਵਾਲੇ, ਦਿਲੇ-ਪੁਰਖ਼ੂੰ=ਲਹੂ ਭਰਿਆ ਦਿਲ)

ਬਲੈਕ ਆਊਟ

ਜਬ ਸੇ ਬੇ-ਨੂਰ ਹੁਈ ਹੈਂ ਸ਼ਮਏਂ

ਖ਼ਾਕ ਮੇਂ ਢੂੰਢਤਾ ਫਿਰਤਾ ਹੂੰ ਨ ਜਾਨੇ ਕਿਸ ਜਾ

ਖੋ ਗਈ ਹੈਂ ਮੇਰੀ ਦੋਨੋਂ ਆਂਖੇਂ

ਤੁਮ ਜੋ ਵਾਕਿਫ਼ ਹੋ ਬਤਾਓ ਕੋਈ ਪਹਚਾਨ ਮੇਰੀ

ਇਸ ਤਰਹ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਇਕ ਰੰਗ ਮੇਂ ਉਤਰ ਆਯਾ ਹੈ

ਮੌਜ-ਦਰ-ਮੌਜ ਕਿਸੀ ਜ਼ਹਰ ਕਾ ਕਾਤਿਲ ਦਰੀਯਾ

ਤੇਰਾ ਅਰਮਾਨ, ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਲੀਯੇ ਜਾਨ ਮੇਰੀ

ਜਾਨੇ ਕਿਸ ਮੌਜ ਮੇਂ ਗ਼ਲਤਾਂ ਹੈ ਕਹਾਂ ਦਿਲ ਮੇਰਾ

ਏਕ ਪਲ ਠਹਰੋ ਕਿ ਉਸ ਪਾਰ ਕਿਸੀ ਦੁਨੀਯਾ ਸੇ

ਬਰਕ ਆਯੇ ਮੇਰੀ ਜਾਨਿਬ, ਯਦੇ-ਬੈਜ਼ਾ ਲੇਕਰ

ਔਰ ਮੇਰੀ ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਗੁਮਗਸ਼ਤਾ ਗੁਹਰ

ਜਾਮੇ-ਜ਼ੁਲਮਤ ਸੇ ਸਿਯਹ ਮਸਤ

ਨਈ ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਸ਼ਬਤਾਬ ਗੁਹਰ

ਲੌਟਾ ਦੇ

ਏਕ ਪਲ ਠਹਰੋ ਕਿ ਦਰੀਯਾ ਕਾ ਕਹੀਂ ਪਾਟ ਲਗੇ

ਔਰ ਨਯਾ ਦਿਲ ਮੇਰਾ

ਜ਼ਹਰ ਮੇਂ ਘੁਲ ਕੇ, ਫ਼ਨਾ ਹੋ ਕੇ

ਕਿਸੀ ਘਾਟ ਲਗੇ

ਫਿਰ ਪਯੇ-ਨਜ਼ਰ ਨਯੇ ਦੀਦਾ-ਓ-ਦਿਲ ਲੇ ਕੇ ਚਲੂੰ

ਹੁਸਨ ਕੀ ਮਦਹ ਕਰੂੰ, ਸ਼ੌਕ ਕਾ ਮਜ਼ਮੂੰ ਲਿੱਖੂੰ

ਸਿਤੰਬਰ, ੧੯੬੫

(ਮੌਜ=ਲਹਿਰ, ਬਰਕ=ਬਿਜਲੀ, ਯਦੇ-ਬੈਜ਼ਾ=ਰੋਸ਼ਨ ਹੱਥ,

ਸ਼ਬਤਾਬ ਗੁਹਰ=ਰਾਤ ਨੂੰ ਚਮਕਣ ਵਾਲੇ ਮੋਤੀ, ਪਯੇ-ਨਜ਼ਰ=

ਚੜ੍ਹਾਵੇ ਲਈ, ਮਦਹ=ਤਾਰੀਫ਼)

ਵਾ ਮੇਰੇ ਵਤਨ - ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕ਼ਮਤ (ਅਨੁਵਾਦ - ਫੈਜ਼)

ਓ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ! ਓ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ! ਓ ਮੇਰੇ ਵਤਨ !

ਮੇਰੇ ਸਰ ਪਰ ਵੋ ਟੋਪੀ ਨਾ ਰਹੀ

ਜੋ ਤੇਰੇ ਦੇਸ ਸੇ ਲਾਇਆ ਥਾ

ਪਾਓਂ ਮੇਂ ਅਬ ਵੋ ਜੂਤੇ ਭੀ ਨਹੀਂ

ਵਾਕਿਫ਼ ਥੇ ਜੋ ਤੇਰੀ ਰਾਹੋਂ ਸੇ

ਮੇਰਾ ਆਖ਼ਿਰੀ ਕੁਰਤਾ ਚਾਕ ਹੂਆ

ਤੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਂ ਜੋ ਸਿਲਵਾਇਆ ਥਾ

ਅਬ ਤੇਰੀ ਝਲਕ

ਬਸ ਉੜਤੀ ਹੁਈ ਰੰਗਤ ਹੈ ਮੇਰੇ ਬਾਲੋਂ ਕੀ

ਯਾ ਝੁਰਰੀਯਾਂ ਮੇਰੇ ਮਾਥੇ ਪਰ

ਯਾ ਮੇਰਾ ਟੂਟਾ ਹੂਆ ਦਿਲ ਹੈ

ਵਾ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ! ਵਾ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ! ਵਾ ਮੇਰੇ ਵਤਨ !

ਵੀਰਾ ਕੇ ਨਾਮ - ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕ਼ਮਤ (ਅਨੁਵਾਦ - ਫੈਜ਼)

ਉਸਨੇ ਕਹਾ ਆਓ,

ਉਸਨੇ ਕਹਾ ਠਹਰੋ,

ਮੁਸਕਾਓ ਕਹਾ ਉਸ ਨੇ

ਮਰ ਜਾਓ ਕਹਾ ਉਸ ਨੇ

ਮੈਂ ਆਇਆ,

ਮੈਂ ਠਹਿਰ ਗਇਆ,

ਮੁਸਕਾਇਆ

ਔਰ ਮਰ ਭੀ ਗਇਆ

(ਵੀਰਾ=ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕਮਤ ਦੀ ਰੂਸੀ ਪਤਨੀ)

ਜ਼ਿੰਦਾਂ ਸੇ ਏਕ ਖ਼ਤ - ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕ਼ਮਤ (ਅਨੁਵਾਦ - ਫੈਜ਼)

ਮੇਰੀ ਜਾਂ ਤੁਝਕੋ ਬਤਲਾਊਂ ਬਹੁਤ ਨਾਜ਼ੁਕ ਯੇਹ ਨੁਕਤਾ ਹੈ

ਬਦਲ ਜਾਤਾ ਹੈ ਇਨਸਾਂ ਜਬ ਮਕਾਂ ਉਸਕਾ ਬਦਲਤਾ ਹੈ

ਮੁਝੇ ਜ਼ਿੰਦਾਂ ਮੇਂ ਪਿਆਰ ਆਨੇ ਲਗਾ ਹੈ ਅਪਨੇ ਖ਼ਵਾਬੋਂ ਪਰ

ਜੋ ਸ਼ਬ ਕੋ ਨੀਂਦ ਅਪਨੇ ਮੇਹਰਬਾਂ ਹਾਥੋਂ ਸੇ

ਵਾ ਕਰਤੀ ਹੈ ਦਰ ਉਸਕਾ

ਤੋ ਆ ਗਿਰਤੀ ਹੈ ਹਰ ਦੀਵਾਰ ਉਸਕੀ ਮੇਰੇ ਕਦਮੋਂ ਪਰ

ਮੈਂ ਐਸੇ ਗ਼ਰਕ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੂੰ ਉਸ ਦਮ ਅਪਨੇ ਖ਼ਾਬੋਂ ਮੇਂ 

ਕਿ ਜੈਸੇ ਇਕ ਕਿਰਨ ਠਹਰੇ ਹੁਏ ਪਾਨੀ ਪੇ ਗਿਰਤੀ ਹੈ

ਮੈਂ ਇਨ ਲਮਹੋਂ ਮੇਂ ਕਿਤਨਾ ਸਰ ਖ਼ੁਸ਼-ਓ-ਦਿਲਸ਼ਾਦ ਫਿਰਤਾ ਹੂੰ

ਜਹਾਂ ਕੀ ਜਗਮਗਾਤੀ ਵੁਸਅਤੋਂ ਮੇਂ ਕਿਸ ਕ਼ਦਰ ਆਜ਼ਾਦ ਫਿਰਤਾ ਹੂੰ

ਜਹਾਂ ਦਰਦ-ਓ-ਅਲਮ ਕਾ ਨਾਮ ਹੈ ਕੋਈ ਨ ਜ਼ਿੰਦਾਂ ਹੈ

"ਤੋ ਫਿਰ ਬੇਦਾਰ ਹੋਨਾ ਕਿਸ ਕਦਰ ਤੁਮ ਪਰ ਗਰਾਂ ਹੋਗਾ"

ਨਹੀਂ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਮੇਰੀ ਜਾਂ ਮੇਰਾ ਯੇਹ ਕਿੱਸਾ ਹੈ

ਮੈਂ ਅਪਨੇ ਅਜ਼ਮ-ਓ-ਹਿੰਮਤ ਸੇ

ਵਹੀ ਕੁਛ ਬਖ਼ਸ਼ਤਾ ਹੂੰ ਨੀਂਦ ਕੋ ਜੋ ਉਸ ਕਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ

(ਸਰਖ਼ੁਸ਼-ਓ-ਦਿਲਸ਼ਾਦ=ਖ਼ੁਸ਼ਦਿਲ, ਵੁਸਅਤ=ਫੈਲਾਅ,

ਜ਼ਿੰਦਾਂ=ਜੇਲ, ਬੇਦਾਰ=ਜਾਗਣਾ, ਗਰਾਂ=ਭਾਰੀ, ਅਜ਼ਮ=ਸੰਕਲਪ)

ਜੀਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ਮਰਨਾ - ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਿਕ਼ਮਤ (ਅਨੁਵਾਦ - ਫੈਜ਼)

ਜੀਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ਮਰਨਾ

ਯੇ ਕੈਸੀ ਸਆਦਤ ਹੈ

ਮਰਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ਜੀਨਾ

ਯੇ ਕੈਸੀ ਹਿਮਾਕਤ ਹੈ

ਅਕੇਲੇ ਜੀਓ

ਏਕ ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਤਨ ਕੀ ਤਰਹ

ਔਰ ਮਿਲਕਰ ਜੀਓ 

ਏਕ ਬਨ ਕੀ ਤਰਹ

ਹਮਨੇ ਉਮੀਦ ਕੇ ਸਹਾਰੇ

ਟੂਟਕਰ ਯੂੰ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀ ਹੈ

ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਮਨੇ ਆਸ਼ਿਕੀ ਕੀ ਹੈ

(ਸਆਦਤ=ਨੂਰ, ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ=ਸਰੂ)

ਆਜ ਸ਼ਬ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ

ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਂਖ ਸੇ ਦੂਰ ਤਿਲਸਮਾਤ ਕੇ ਦਰ ਵਾ ਹੈਂ ਕਈ
ਖ਼ਵਾਬ-ਦਰ-ਖ਼ਵਾਬ ਮਹੱਲਾਤ ਕੇ ਦਰ ਵਾ ਹੈਂ ਕਈ
ਔਰ ਮਕੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
"ਕੋਈ ਨਗ਼ਮਾ ਕੋਈ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਕੋਈ ਕਾਫ਼ਿਰ-ਸੂਰਤ"
ਕੋਈ ਉੱਮੀਦ ਕੋਈ ਆਸ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਸੂਰਤ
ਕੋਈ ਗ਼ਮ ਕੋਈ ਕਸਕ ਕੋਈ ਸ਼ਕ ਕੋਈ ਯਕੀਂ
ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਤੁਮ ਅਗਰ ਹੋ ਤੋ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਹੋ ਯਾ ਦੂਰ ਹੋ ਤੁਮ
ਹਰ ਘੜੀ ਸਾਯਾਗਰੇ-ਖ਼ਾਤਿਰੇ-ਰੰਜੂਰ ਹੋ ਤੁਮ
ਔਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਤੋ ਕਹੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ